Του Δημήτρη Μάρδα
Το θεόρατο δημόσιο χρέος της χώρας, 356 δις ευρώ, εξυπηρετείται με δανεισμό (μακροπρόθεσμο και βραχυπρόθεσμο) και όχι από τη δυναμική της ελληνικής οικονομίας και τις δικές της δυνάμεις που μετά βίας καλύπτουν μέρος των ετησίων τόκων.
Μετά τους Moody’s ήρθαν και οι Fitch να φρενάρουν την προσδοκία για αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας λόγω χρέους.
O βραχυχρόνιος δανεισμός, που ανέρχεται σε 50 δις ευρώ περίπου, δεν ήταν τόσο υψηλός κατά την περίοδο της… καταστροφής (2015-19), όπως την χαρακτήριζε τότε η ΝΔ. Υπενθυμίζεται ότι εκείνη την εποχή το θρίλερ της… φοβερής ζημιάς που προκλήθηκε από την τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ (που άφησε 37 δις ευρώ στο δημόσιο ταμείο το 2019) έμοιαζε σαν κακοφτιαγμένη φαρσοκωμωδία.
Αναλύσεις.. καφενείου
Πράγματι, ο τρομερός Βίζερ του Euroworking group στο 3ο Φόρουμ των Δελφών το ανέβαζε σε διακόσια δις ευρώ(!!!), ενώ ο επικεφαλής… σοφός του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) o K. Ρέγκλινγκ σε εκατό δις ευρώ(!).
Οι δυο τους όμως εργάζονταν στην ίδια γειτονιά στις Βρυξέλλες. Ένα τηλεφώνημα ήταν όλη η υπόθεση των δισεκατομμυρίων που πετούσαν στον αέρα για να συμφωνήσουν στο επίμαχο ποσό, συζητώντας τις διαφορές τους ανάμεσα στο τσιγάρο και τον πρωινό τους καφέ.
Ακόμη και στη ΝΔ υπήρχε διαφωνία τότε. Μερικοί, μάλλον όσοι δεν κατανοούσαν τις εξελίξεις και τα νούμερα, δέχονταν τα παραπάνω ενώ άλλοι πιο συγκρατημένοι, ανέβαζαν την επίμαχη… ζημιά στα 80 δις ευρώ ή στα 33 δις ευρώ.
Το τρομερό success story Σαμαρά
Η τελευταία εκτίμηση, που έμοιαζε η πιο άξια λόγου για διερεύνηση, πατούσε όμως στα λάθος δεδομένα των μεσοπρόθεσμων προβλέψεων (2014-2018) αφού αυτά εκτροχιάστηκαν από τον πρώτο χρόνο τους, λόγω του… εκπληκτικού εκείνου success story του Σαμαρά.
Υπενθυμίζεται ότι εκείνο το Success story άφησε στο κρατικό ταμείο 1,6 δις ευρώ μόνο, στα τέλη του Ιανουαρίου του 2015, με μηνιαίες πληρωμές 5,5 δις ευρώ!
Από την άλλη, αύξησε το ΑΕΠ, το 2014, μόνο κατά 0,7% (αρχική πρόβλεψη 2,5%) και μείωσε τις επενδύσεις κατά 2,8% (με πρόβλεψη για αύξηση 10,3%). Παρόμοιες εκτιμήσεις για τις προβλεπόμενες επενδύσεις και τις πραγματικές εξελίξεις υπάρχουν και τώρα καθώς οι δεύτερες είναι περίπου οι μισές από τις πρώτες, (2022, πρόβλεψη αύξησης επενδύσεων 21,9% πραγματική αύξηση 15,5%, 2023, 11,7% και 7,1% αντίστοιχα.)
Άλλο επενδύσεις, άλλο εισροή κεφαλαίων
Και το νέο success story συμπληρώνεται από νέους μύθους όπως από την… εκρηχτική εισροή Ξένων Άμεσων Επενδύσεων (ΞΑΕ), κατά την ΝΔ, και την σημαντική αύξηση του ΑΕΠ! Ως προς τις ΞΑΕ, οι διάφοροι αναλυτές μπερδεύουν αυτόν τον όρο με την εισροή κεφαλαίου στη χώρα. Η ΞΑΕ έχει σχέση με τον έλεγχο ενός ποσοστού μιας εταιρίας όπου ο επενδυτής αναλαμβάνει και το μάνατζμεντ της εταιρίας.
Στην Ελλάδα έχουμε απλή εισροή κεφαλαίου λόγω ισχυρής ζήτησης που συνδέεται με την αγορά των ακινήτων και λόγω χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων (60% επί του συνόλου). Ελάχιστες ξένες επενδύσεις γίνονται στη βιομηχανία (5%), ακόμη και σε αυτόν τον τουρισμό (3%) σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία.
Ως προς το ΑΕΠ, ο κύριος προσδιοριστικός παράγοντας της αύξησής του είναι η ισχυρή ιδιωτική κατανάλωση και όχι οι εξαγωγές ή οι επενδύσεις. Οι επενδύσεις λόγου χάριν δεν καταγράφουν όμως τις προβλεπόμενες εξελίξεις.
Ιδιωτική κατανάλωση και ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών
Οι προβλέψεις από το 2022 για αύξηση των επενδύσεων είναι περίπου οι διπλάσιες από αυτές που τελικά επιβεβαιώνονται. Έτσι, το 2022 προβλεπόταν αύξηση των επενδύσεων κατά 21,9% ενώ το τελικό αποτέλεσμα ανερχόταν μόνο στο 10%! Το 2023 τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 15,5% και 7,1%! Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι το αποτέλεσμα αυτό προσδιορίζεται από τις εγκρίσεις και όχι από τις επενδύσεις που υλοποιήθηκαν, οι οποίες εύλογα είναι λιγότερες.
Αντίθετα, η ιδιωτική κατανάλωση καταγράφει τις διπλάσιες εξελίξεις από τις προβλεπόμενες. Μεγάλο βάρος στην παρατηρούμενη άνοδο του ΑΕΠ φέρει λοιπόν η αύξηση της κατανάλωσης. Η τελευταία όμως επιβαρύνει τις εμπορικές σχέσεις της χώρας με το εξωτερικό σε αγαθά και υπηρεσίες (το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών) της χώρας με εισαγωγές.
Ανησυχητικές εξελίξεις
Από το 2020 και μετά το έλλειμμά του βρίσκεται στα ύψη, παρά την πρόσφατη ελαφρά πτωτική του πορεία (6,3% – 10,3% ως ποσοστό του ΑΕΠ από το 2020). Η παρατηρούμενη αύξηση τω εξαγωγών δε «ρεφάρει» την αυξητική τάση των εισαγωγών.
Αυτές οι άκρως ανησυχητικές εξελίξεις, που συμπληρώνουν το παζλ της αποβιομηχανοποίησης της χώρας, θα συνδυαστούν από το 2026 ως το 2028 και λίγο αργότερα, το 2032-33 με τις ιδιαίτερα αυξημένες αποπληρωμές του Δημοσίου χρέους προς τους δανειστές μας, εξελίξεις που ευχόμαστε να μην φέρουν στη μνήμη μας το 2009 και το 2014.
*Ο Δημήτρης Μάρδας, είναι Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ., πρώην Αν. Υπουργός Οικονομικών
ΑΠΟ ΤΟ TVXS