Του Νίκου Λακόπουλου
“Δεν έχει σημασία τι διδάσκετε τους μαθητές. Αρκεί να μην τους αρέσει!”
Άρθουρ Νιλ- Ο ιδρυτής του Σχολείου Summerhill
Τα αεροδρόμια γερμανικά, το λιμάνι κινέζικο, ο Ρώσος Μεγιστάνας αγοράζει το Μονολίθι γιατί όχι και το Φεστιβάλ Αθηνών βέλγικο; O φραγκολεβαντισμός είναι αριστερός ή δεξιός; Kαι σε τι διαφέρει ο κοσμοπολιτισμός από τον επαρχιωτισμό; Yπάρχει στην Ελλάδα ή αν προτιμάτε την Graecia- από την γέννηση του ελληνικού έθνους όπως θάλεγε κι ο Φίλης- ένα στρώμα- γαλλογερμανικής κατασκευής χωρίς εθνική, ούτε δημοκρατική συνείδηση. Για λαϊκή, ούτε λόγος. Αρκεί να δείτε από πόσο ψηλά κοιτάζει τον κόσμο ο Αριστείδης Μπαλτάς και τον τρόπο που προσπαθεί να εκπολιτίσει την αποικία μας. Μόνο που στις ιδέες του τόσο για την παιδεία, όσο και τον πολιτισμό, υπάρχει μια μπαγιάτικη “πρωτοπορία” από την οποία χωρίζουν εξήντα χρόνια, μερικά παλλόμενα πέη και μερικές γάτες -που θυσιάζονται στο βωμό της Τέχνης.
Η κυβέρνηση αυτή είναι γεννημένη να είναι περήφανη και τιμημένη. Αλλά δεν την καταλαβαίνει πάντα …ο λαός. Όσοι επιζήσαμε από τον Αλτουσέρ και τον Ντεριντά θα πρέπει να υποστούμε την πρωτοπορία ξεπερασμένων ιδεών που τις ξέρασε η Ιστορία. Την αφόρητη ανωτερότητα μιας “αριστερής” ελίτ με ευρωπαϊκή της υπερ-παιδεία. Την ιδεολογική βία με όργανό της πλέον το κράτος, όπου ο υπουργός αντί να απελευθερώσει το θέατρο και τον πολιτισμό, επιβάλλει τις αποστεωμένες ιδέες του και τις απίστευτες επιλογές του. Την πολιτική βία μιας «ελίτ»με γαλλικά πτυχία που όταν βρέχει στο Παρίσι ανοίγει ομπρέλα στο «Λασποχώρι»- όπως λέει η Γλυκάτζη- Αλβελέρ την Αθήνα. Θεέ μου γιατί μας απελευθέρωσες από την Τουρκιά για να πέσουμε στα χέρια της Βαυαροκρατίας;
To φαινόμενο αυτό μπορεί να το ονομάσουμε και κοραϊτισμό ή λογιωτατισμό δεν είναι νέο. Ξεκινά από την εποχή που η Ευρώπη ανακαλύπτει ή καλύτερα επινοεί μια φανταστική χώρα- την Ελλάδα- που είναι όμως ερείπια και χαλάσματα- μια σκιά- όπως έγραψε ο Μπάιρον- του ενδόξου παρελθόντος. Ο Κολοκοτρώνης- αγράμματος αλλά με συνείδηση ελληνική- κατασκευάζει αυτήν περίφημη περικεφαλαία- αγγλογαλλικής εμπνεύσεως, αλλά κατά βάση πατέντα δική του- νεοελληνική. Το νέο κράτος με ασαφή σύνορα μεταφράζει από τα γαλλικά συντάγματα και έννοιες όπως ο σοσιαλισμός που κατά βάση είναι ελληνικές, αλλά ο κοινωνισμός δεν επικρατεί , όπως έγινε με το φράκο, ξένες μόδες και λέξεις. Τα κόμματα είναι ακόμα ευθέως το Αγγλικό, το Ρωσικό και το Γαλλικό. Η χώρα έχει πρόβλημα με την γλώσσα. Tι γλώσσα θα μιλάει;
Το αίμα και η γλώσσα
Πολλά χρόνια μετά ο Νίκος Δήμου- που έγραψε το “Η δυστυχία να είσαι Έλληνας”- διαπιστώνει ότι τα πληρώματα- δεν καταλάβαιναν ελληνικά κι ο Μαυροκορδάτος- ο Φαναριώτης πράκτορας των Άγγλων-δεν μπορούσε να συνεννοηθεί μαζί τους. Δεν μιλούσαν …γαλλικά. Το χειρότερο, οι Σουλιώτες μιλούσαν αλβανικά- αν και η γλώσσα αυτή έπεται ιστορικά. Τώρα πια ξέρουμε πως δεν υπήρχαν κρυφά σχολειά-αφού υπήρχαν άλλα «νόμιμα”». Ο Φαλμεράυερ έχει δίκιο. Δεν υπάρχει σταγόνα ελληνικού αίματος στην Ελλάδα, αλλά τι χρώμα έχει το “ελληνικό αίμα”;
Ο σνομπισμός δημιουργήθηκε σε κολέγια της Βρετανίας, όχι από αστούς, αλλά από λαϊκά παιδιά που θέλαν να κρύψουν την καταγωγή τους. Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρουμε επαρκώς ποιοί είναι ‘Έλληνες” και τι απέγιναν οι Προέλληνες. Μάλλον δεν υπήρξε ποτέ «ελληνική» γλώσσα, αλλά γλώσσες που υπάρχουν ακόμα από την Βόρεια Ήπειρο, τον Πόντο, την Κρήτη και την Κύπρο-το κράτος που μας ….υποστηρίζει στη Γιουροβίζιον. Ο Οδυσσέας Ελύτης λατρεύει το λαϊκό, παρότι αστός, ίσως επειδή η γαλλική παιδεία δεν μπήκε πάνω από την ελληνική. Οι Γραικύλοι όχι.
Ένας απόγονος του Μπότσαρη- για να αποφύγει την ρετσινιά του Αρβανίτη- έκανε το όνομά του σε ωραία «ελληνικά» Bότσαρις! Ο Γιάννης Ψυχάρης, γαλλόφωνος, με δύο ν, πάει τη στιγμή που οι Νεοέλληνες σκοτώνονται-κυριολεκτικά- για την γλώσσα σε ένα χωριό. Ο δάσκαλος υποδέχεται τον καθηγητή και φυσικά ως «μορφωμένος» μιλάει αρχαΐζουσα. Ο Ψυχάρης ακούει την γριά μάνα του κι αρχίζει να σημειώνει λέξεις! «Μ΄αυτή είναι αγράμματη» λέει ο δάσκαλος. «Ναι, αλλά μιλάει την αρχαία γλώσσα!»
Η “αττική γλώσσα” εμπνέει την αρχαΐζουσα που φαίνεται να γεννήθηκε πριν την μητέρα της. Η αρχαιοπληξία παίρνει μορφή ανίατη, αλλά η ζωντανή γλώσσα εξελίσσεται, δεν μένει στο παρελθόν της. Η καθαρεύουσα αρχίζει να καθαρίζει τις μολυσμένες λέξεις. Σαν αρρώστια. Δεν θα λέμε ντους- λέει το 1980 η σοφή Ακαδημία Αθηνών. Θα λέμε καταινονισμός. Δεν θα λέμε ασανσέρ- αν και περιέχει την λέξη το …αίρω. Θα λέμε ανελκυστήρ. Αλλά αφού έχουμε πλέον ανελκυστήρα, που θα βρούμε και καθελκυστήρα, να κατέβουμε; Εντάξει που κάναμε τον μπασκετμπολίστα καλαθοσφαιριστή, αλλά έχετε δει σε λαϊκή νοικοκυρά με μπασκέτα; Θα πάτε στο γκαράζ να πείτε στο συνεργείο να ελέγξει τον μειωτή κραδασμών σας; Θα βγάλετε εισιτήριο για …αερολεωφορείο; Ή θα παραγγείλετε- επειδή οι κεφτέδες είναι υποτίθεται τουρκική λέξη- κρεατοσφαιρίδια;
Ω ταν, ω μέλε, δικέ μου, my dear!
O Όμηρος πετάχτηκε ως γλώσσα χωριάτικη και φυσικά εμείς πλέον κάνουμε έρωτα ή κάνουμε ραδιόφωνο. Δεν λέμε «πουρνό-πουρνό» αλλά in to the mωρning. Η τραγωδία της ελληνικής Αριστεράς είναι πως μαθαίνει για τον Πλάτωνα από τον Λένιν που δεν είχε ποτέ την αίσθηση της βιωμένης- ως καθημερινότητα- δημοκρατίας. Ειδικά η γαλλόφωνη “προλεταριακή” – αν και αστική- Αριστερά έχει ένα πρόβλημα: πρέπει να κάνει επανάσταση σε μια χώρα που δεν έχει προλεταριάτο! Η σοσιαλιστική- αλλά χωριάτικη- παράδοση του “βυζαντινού χωριού” δεν κάνει γιατί δεν είναι εισαγόμενη. Έκτοτε η φτωχομπουρζουάδικη ελληνική Αριστερά εισάγει ιδεολογία, όπως έπιπλα από την πολιτισμένη Ευρώπη, αν και ο Περικλής Γιαννόπουλος προειδοποιούσε στις αρχές του περασμένου αιώνα ότι …οι Ευρωπαίοι δεν θα εκπολιτιστούν ποτέ!
Ο «Αθηναίος» με χωριάτικη καταγωγή μεταμφιέστηκε στις Παρίσι σε «Ευρωπαίο»- αλλά ακόμα και η λέξη Ευρώπη είναι ελληνική. Το νέο έθνος -όπως λέει κι ο Φίλης χαρακτηρίζεται από ιδεολογική κινητικότητα- δες π.χ. τον Αλέξη Τσίπρα-, ταξική ρευστότητα και συνειδησιακή πλαστικότητα. Από σύγχυση, εθνική ανασφάλεια και κόμπλεξ κατωτερότητας. Ο λαός που έχει χάσει την γλώσσα και τον πολιτισμό του έχει το ίδιο τραύμα με τον εξ ολοκλήρου αγράμματο. Ο τρόπος που ακούμε μουσική στην Ελλάδα- έχοντας σβήσει την μουσική παράδοση ή πλαστογραφώντας την- έχει στοιχεία πολιτιστικού ιμπεριαλισμού. Ο Μάνος Χατζιδάκις κι ο Κάρολος Κουν ή ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος δεν μπορεί να είναι σπουδαίοι αφού -τι δυστυχία – είναι Έλληνες. Υπάρχει μια λύση: να μην είμαστε απόγονοι αυτών των βλάχων, που δεν μιλούν “ελληνικά”. Δεν μπορεί νάκαναν επανάσταση αυτοί οι χωριάτες. Είμαστε απόγονοι κατευθείαν του στρατηγού Μιλτιάδη- χωρίς την Θρακιώτισσα μάνα του ή Γαλλο-Έλληνες!
Ο αριστερός και δεξιός πίθηκος, ο κομπλεξικός νεοέλληνας, έχει ένα πρόβλημα: δείχνει περήφανος, αλλά ως ψωροπερήφανος, μισεί τον εαυτό του και τον πολιτισμό του. Ο υπουργός έφερε εδώ πέρα στο χωριό κάποιον από την πρωτεύουσα να εκπολιτίσει τον λαό. Κι από την Γιάνη Κορδάτο με ένα Ψυχάρη φτάσαμε στον Yanis με ένα ν, τον γενναίο, κοσμοπολίτη Έλληνα που θα έτριβε το μνημόνιο στα μούτρα αυτών που ολημερίς κι ολονυχτίς έγλυφε. Ακόμα κι αυτή η Συμφωνία της Βάρκιζας δεν ταιριάζει στο λεξιλόγιο του Γιάνη που συνέκρινε το Μνημόνιο με την …Συνθήκη των Βερσαλλιών! Το πέρασμα στον Jan ήταν αναπόφευκτο. Αυτός θα μας εξυψώσει, αλλά υπάρχει ένα πρόβλημα πάλι: θέλαμε κι εμείς να γίνουμε Ευρωπαίοι, αλλά βρεθήκαμε να είμαστε το Βελγικό Κογκό!
“Όποιος δεν ξέρει διδάσκει” (Α.Νιλ)
Ο υπουργός δεν εμπιστεύεται το ελληνικό θέατρο σε Έλληνες. Μπορεί αυτός ο αψηλός Γαλλοαριστερός κατά βάθος να μισεί τον εαυτό του. Όταν καλωσόρισε τον Φλαμανδό είπε:«Δεν είμαι ειδικός». Το θέατρο, ο πολιτισμός -ίσως και η Αριστερά- δεν είναι για τις μάζες και την πλέμπα. Είναι για “ειδικούς”. «Οι γνώσεις μου από τη σύγχρονη ελληνική καλλιτεχνική σκηνή είναι ανεπαρκείς. Επειδή δεν είχα χρόνο αποφάσισα με την ομάδα μου να ασχοληθούμε με το Βέλγιο και σιγά σιγά να χτίσουμε μαζί, χρόνο με τον χρόνο, το περιεχόμενο και τη κατεύθυνση του Ελληνικού Φεστιβάλ, του οποίου δηλώνω επιμελητής» είπε ο Γιαν μόλις ανέλαβε. «Όχι πια «Ελληνικό Φεστιβάλ», αλλά «Διεθνές Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Το «Ελληνικό Matrix»! Που θα πει φουστανέλες, αλλά βελγικές.
Φυσικά, αφού ο ένας δεν ξέρει κι άλλος δεν είναι ειδικός είναι μια καλή δικαιολογία να πάει ο Γιαν σπίτι του και να πάρει και τον Μπαλτά μαζί του, αντί να παρακαλάει ο πρωθυπουργός τον Φλαμανδό να βάλει και ….ελληνικά στο πρόγραμμα στο στυλ ‘Γιάνη μου το μαντίλι σου” -που είχαμε απορρίψει προηγουμένως. Αλλά η κυβέρνηση Τσίπρα πάτησε ένα λαό- που μες την κρίση συντηρεί τρακόσια θέατρα- στον κάλο. Είναι η ΕΡΤ του Τσίπρα. Μαζί με την συνολική αγραμματοσύνη της ιδεολογικά ρακένδυτης κυβέρνησης ήρθε η πολιτική κατάρρευση- ενός οικοδομήματος που στηριζόταν σε ένα αριστερό μεγαλοιδεατισμό. Ο Μπαλτάς δεν διαφέρει από τον ΓΑΠ, που ύβρισε τον λαό με την γνωστή του πολιτική ‘Θα σας κάνω Δανία του Νότου». Δεν σκέφτηκε να δώσει το Φεστιβάλ στους νέους, αλλά εν είδει ποδοσφαιρικής ομάδας έφερε εδώ έναν Φλαμανδό- να το κάνει βέλγικα και να παίξει τα έργα του. Πόσα κόμπλεξ, πόσο εγωϊσμό και πόσο γραικυλισμό κρύβει αυτή η κίνηση;
Στην Ουγγαρία, υπήρχε κάποτε ένας σύντροφος του Άρη Μπαλτά που κατέλαβε την εξουσία- την ίδια εποχή με τον Λένιν. Απαγόρευσε τα τηλέφωνα και τα καφενεία ως «μικροαστικές συνήθειες» τρομοκρατία. Ώσπου ήρθε καιρός που περίσσεψε λίγο σχοινί και γι αυτόν. Ο πατερναλισμός, η παλαιο-αριστερή και γεροντίστικη εμμονή του Mπαλτά οδηγούν τον λαό να ζητήσει την οριστική αποπομπή του. Ούτε επί Όθωνα δεν έχει γίνει κάτι τέτοιο. Κι ο Γεώργιος Α έναν Δανό σύμβουλο, τον έστειλε πίσω σπίτι του.
Δε βαριέσαι. Έτσι είναι παντού και πάντα ο Λαός. Δεν καταλαβαίνει πως ο πολιτισμός είναι μόνο για τους ‘ειδικούς”. Οι ιθαγενείς αρνούνται να εκπολιτιστούν. Ο Υan Fabre θα συνεχίσει την τέχνη του. Ο Μπαλτάς θα πάψει να ασχολείται με τον πολιτισμό ως υπουργός. Το Ελληνικό Κογκό θα συνεχίσει την ζωή στην επαρχία και το Φεστιβάλ Αθηνών θα ζήσει χωρίς αυτούς. Αρκεί να μη μετακινήσει στη θέση του Μπαλτά, ο Αλέξης Τσίπρας, τον …Κοντονή.
